🔷🔷 Điều gì là quan trọng sau khi FED cắt giảm lãi suất ở thời điểm hiện tại

Thị trường lao động Mỹ đang hạ nhiệt so với giai đoạn trước dịch. Lạm phát đang giảm nhưng tỷ lệ thất nghiệp gia tăng nhưng chưa vượt ngưỡng toàn dụng. Điều này tạo cơ sở cho việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) thực hiện cắt giảm lãi suất với tần suất vừa phải giúp nền kinh tế hạ cánh mềm. Nhà đầu tư toàn cầu đang chờ đợi cuộc họp lãi suất của FED, với kỳ vọng về đợt cắt giảm lãi suất sau 4 năm. Thị trường đang chú ý đến mức giảm, có thể là 25 hoặc 50 điểm cơ bản (bps) với 25 bps đang là kịch bản cơ sở.

Trong các giai đoạn lịch sử, khi FED giảm lãi suất, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ đã có những phản ứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ suy thoái và khủng hoảng tài chính. Hiện tại, thị trường đang kỳ vọng vào kịch bản "hạ cánh mềm" của nền kinh tế Mỹ. Với kịch bản này, chúng tôi kỳ vọng thị trường chứng khoán Mỹ sẽ diễn biến tích cực sau quyết định cắt giảm lãi suất của FED.

Quyết định cắt giảm lãi suất của FED có khả năng tác động tích cực đến thị trường tài chính toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam, trong kịch bản nền kinh tế Mỹ hạ nhiệt mà không xảy ra suy thoái. Mức độ tương quan giữa chỉ số VN Index và S&P500 đạt mức dương 0,6. Do đó, nếu FED giảm lãi suất và kinh tế Mỹ hạ cánh mềm, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể hưởng lợi gián tiếp từ dòng tiền quốc tế chuyển dịch vào các tài sản có mức rủi ro và kỳ vọng sinh lợi cao hơn trong 12 tháng tới.

Tâm điểm của giới đầu tư toàn cầu tuần này sẽ hướng về cuộc họp lãi suất của FED với kỳ vọng thực hiện đợt cắt giảm lãi suất sau 4 năm. Điều này không những có ý nghĩa đối với giới đầu tư thế giới mà còn ảnh hưởng đến kỳ vọng thị trường trong việc phân bổ vốn vào các lớp tài sản. Hiện tại, kịch bản sẽ có một quyết định cắt giảm gần như là chắc chắn. Tuy nhiên, câu hỏi về mức cắt giảm 25 bsp hay 50 bps đang là mối quan tâm đáng chú ý của giới đầu tư bởi những dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy sự chậm lại của nền kinh tế Mỹ. Những dữ liệu này làm nổi lên quan ngại về khả năng suy thoái của nền kinh tế Mỹ và hàm ý của việc quyết định đưa ra mức giảm lớn hơn (50bps) sẽ làm củng cố thêm cho kỳ vọng về khả năng suy thoái nói trên. Vậy liệu nền kinh tế Mỹ có khả năng suy thoái, mức độ tác động lên thị trường chứng khoán thế nào?

Hiện trạng nền kinh tế Mỹ - Chưa quá muộn để FED bắt đầu cắt giảm lại xuất giúp nền kinh tế hạ cánh mềm

Mặc dù, dữ liệu việc làm tháng 7 và tháng 8 cho thấy nền kinh tế tạo ra ít việc làm hơn dự kiến làm dấy lên lo ngại của một số nhà đầu tư rằng chính sách tiền tệ quá chặt chẽ đã gây thiệt hại cho thị trường lao động. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng thị trường lao động đang hạ nhiệt nếu so sánh với giai đoạn trước dịch (2018-2019), hình 1. Bên cạnh đó, các chỉ báo chính yếu cho thấy nền kinh tế Mỹ đang ở trạng thái tăng trưởng không quá nóng (hình 4), lạm phát tiếp tục hạ nhiệt một cách chắc chắn (hình 3), tỷ lệ thất nghiệp có chiều hướng gia tăng trở lại nhưng vẫn dưới mức toàn dụng (hình 2). Đó là những cơ sở để FED thực hiện đợt cắt giảm lãi suất lần đầu tiên sau một thời gian thắt chặt nhằm “kiểm soát lạm phát”.

Về mức độ cắt giảm trong cuộc họp tuần này, việc cắt giảm lãi suất lớn hơn (50bps) để khởi động chu kỳ nới lỏng của Fed cũng sẽ đi kèm với rủi ro, đặc biệt là khi thị trường tài chính cực kỳ nhạy cảm với bất kỳ động thái nào của Fed. Nếu Fed cắt giảm 50 điểm, thị trường sẽ coi đó là một sự thừa nhận rằng mình đang chậm chân trong việc điều hành và có thể dẫn đến sự thay đổi nhanh chóng về lãi suất để hỗ trợ hậu quả của các cuộc khủng hoảng như năm 2001, 2007, và 2019-2020. Chúng tôi nghĩ rằng, nền kinh tế Mỹ đang hạ nhiệt như nhận định ở nêu trên. Do đó, cắt giảm 25bps trong cuộc họp tuần này là khả dĩ và cánh cửa nâng cao mức cắt giảm trong các kỳ họp còn lại của năm vào tháng 11, và 12 vẫn rộng mở khi dữ liệu kinh tế phát đi tín hiệu “suy giảm” mà không phải là “hạ nhiệt” như kỳ vọng.

Diễn biến thị trường chứng khoán khi FED bắt đầu vào chu kỳ cắt giảm lãi suất – Kỳ vọng một kịch bản hạ cánh mềm

Tác động của việc hạ lãi suất quỹ Fed đối với thị trường chứng khoán Hoa Kỳ không phải lúc nào cũng giống nhau được tổng hợp lại ở bảng 1 và diễn biến thị trường chứng khoán khi FED thực hiện đợt cắt giảm lần đầu tiên được tổng hợp trong hình 6,7. Đồng thời hàm ý rút ra được từ thống kê này được phân loại thành 2 trường hợp.

Từ năm 1982-2000, thị trường tăng khi Fed nới lỏng chính sách tiền tệ để kích thích nền kinh tế trong thời kỳ suy thoái (1981-1983, 1991) hoặc thúc đẩy thêm nền kinh tế để giảm nguy cơ suy thoái (1995-1996) hoặc thậm chí là giảm bớt sự lây lan có thể xảy ra từ cuộc khủng hoảng tài chính bên ngoài (1985-1986, 1998). Bên cạnh việc cắt giảm lãi suất trong thời kỳ suy thoái, một loại khác là cái gọi là cắt giảm "bảo hiểm" hoặc "điều chỉnh giữa chu kỳ" (hạ lãi suất vào giữa chu kỳ chính sách tiền tệ thắt chặt), cũng đã xảy ra vào năm 2019. Khi đó, thị trường chứng khoán phản ứng tích cực với động thái điều hành này.
Trong khi đó, khi Fed hạ lãi suất nhanh và đột ngột (ví dụ như trong các cuộc họp FOMC không theo lịch trình) để chống lại suy thoái ở Hoa Kỳ do cuộc khủng hoảng tài chính (vào những năm 2000), cuộc khủng hoảng thị trường nhà đất dẫn đến sự đổ vỡ của thị trường tài chính (2007) và sự kiện "thiên nga đen" mới đây như Covid-19 (năm 2020), thị trường đã sụp đổ nhanh chóng. Những đợt cắt giảm lãi suất khẩn cấp đó và quy mô của chúng đã khiến các nhà đầu tư bất ngờ và khiến họ phản ứng mạnh mẽ hơn và thị trường chỉ phục hồi khi tác động của quá trình nới lỏng định lượng (QE) bắt đầu lan tỏa.

Với kịch bản cơ sở nền kinh tế Mỹ sẽ hạ cánh mềm, chúng tôi nghĩ rằng hướng đi lãi suất của FED sẽ phù hợp với trường hợp 1 nêu trên và thị trường chứng khoán sẽ có những phản ứng tích cực.

Thị trường chứng khoán Việt Nam, trong 24 năm hoạt động thì đã trải qua 2 chu kỳ FED cắt giảm lãi suất. Hai lần đó đều rơi vào các trường hợp liên quan đến một cuộc khủng hoảng. Theo tính toán, mức độ tương quan giữa VN Index và SP500 đạt mức dương 0,6. Điều này hàm ý một kịch bản hạ lãi suất vừa phải để đưa nền kinh tế Mỹ hạ cánh mềm có thể gián tiếp tác động tích cực lên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong chu kỳ cắt giảm lãi suất lãi suất, cơ chế dẫn truyền tác động lên các thị trường cận biên và mới nổi đến từ việc đồng USD sẽ có xu hướng yếu hơn so với quá khứ (hình 8) do hiệu ứng chênh lệch lãi suất với các cặp tiền khác thu hẹp lại và lãi suất thấp sẽ làm giảm bớt đi sự hấp dẫn của đồng USD. Khi đó, dòng tiền neo trú bằng đồng USD có xu hướng tái phân bổ lại các tài sản có mức rủi ro và kỳ vọng sinh lợi cao hơn trong đó bao gồm tài sản chứng khoán ở các thị trường cận biên và mới nổi. Đồng thời chúng tôi cũng nhận thấy rằng, xu hướng bán ròng ở khu vực Đông Nam Á có xu hướng dịu lại, và có tín hiệu mua ròng đáng kể ở một số thị trường trước thềm cuộc họp FOMC tháng 9.

Chúng tôi kỳ vọng sự luân chuyển dòng vốn này sẽ tác động tích cực thị trường chứng khoán Việt Nam và sẽ là xu hướng chung trong chu kỳ cắt giảm lãi suất của FED và các NHTW ở các nước phát triển khác.